Συνέντευξη του διευθύνοντος συμβούλου της Cardlink, Γιώργου Δρυμιώτη, στην εφημερίδα Η Καθημερινή

– Η πανδημία του κορωνοϊού επέφερε ραγδαίες αλλαγές στις καταναλωτικές συνήθειες. Μία εξ αυτών ήταν και η ενίσχυση της χρήσης των καρτών (χρεωστικές, πιστωτικές) για πληρωμές είτε σε φυσικά καταστήματα είτε σε e-shop. Πώς πιστεύετε ότι θα εξελιχθεί αυτή η τάση μετά το τέλος του κορωνοϊού, λαμβάνοντας υπόψη και τις ιδιομορφίες της ελληνικής οικονομίας;

Από τα στοιχεία του δικτύου της Cardlink για τον Σεπτέμβριο 2020 η αύξηση του πλήθους συναλλαγών σε σχέση με τον Σεπτέμβριο 2019 ανέρχεται σε 28% και αυτό εν μέσω της οικονομικής κρίσης που έχει προκαλέσει η πανδημία.

Επιπλέον, περίπου 1 στις 5 συναλλαγές είναι κάτω των €5 που δείχνει ότι οι καταναλωτές επιλέγουν τις ηλεκτρονικές συναλλαγές ακόμα και για μικροποσά. Η τάση αυτή θα συνεχισθεί και μετά το τέλος της πανδημίας. Η αλλαγή συμπεριφοράς λόγω της πανδημίας δημιουργεί νέες συνήθειες στους καταναλωτές οι οποίοι πλέον εμπιστεύονται τις ηλεκτρονικές συναλλαγές για την ευκολία, ταχύτητα και ασφάλεια που παρέχουν.

– Από ποσοτικής απόψεως, τι δείχνουν τα στοιχεία για την αγορά «πλαστικού» χρήματος; Δηλαδή, πόσα τερματικά POS έχουν διατεθεί στις ελληνικές επιχειρήσεις από το 2015, όταν και ξεκίνησε η ευρεία χρήση τους; Πόσα ακόμη μπορούν να διατεθούν εντός των επόμενων ετών. Εν ολίγοις, ποια είναι τα περιθώρια βελτίωσης της συγκεκριμένης αγοράς;

Η Ελλάδα σήμερα είναι μέσα στις 3 πρώτες θέσεις παγκοσμίως στην αναλογία τερματικών POS σε σχέση με τον πληθυσμό της έχοντας εγκατεστημένη βάση περίπου 700.000 τερματικών. Υπάρχουν τρείς βασικοί λόγοι για τη θέση αυτή.

Ο πρώτος είναι η υποχρεωτικότητα που νομοθετήθηκε το 2016 και προκάλεσε έκρηξη στη ζήτηση για τερματικά. Ο δεύτερος λόγος είναι η γεωγραφία της Ελλάδας που μαζί με τον τουρισμό έχουν ως αποτέλεσμα να υπάρχουν πολλά τερματικά σε σημεία με πολύ λίγους κατοίκους (π.χ. στα νησιά μας) και ο τρίτος είναι ότι στην Ελλάδα υπάρχουν πολλές μικρές επιχειρήσεις. Τα περιθώρια αύξησης στο πλήθος των τερματικών POS είναι πλέον μικρά. Από την άλλη πλευρά οι συναλλαγές ανά τερματικό POS είναι πολύ χαμηλότερες σε σχέση με άλλες χώρες και εδώ υπάρχουν μεγάλα περιθώρια για περαιτέρω βελτίωση. Η εκτίμησή μας είναι ότι μέσα στην επόμενη τριετία υπάρχει χώρος για περίπου 60.000-70.000 νέα τερματικά. Η ζήτηση θα έλθει από τις αυξημένες ανάγκες των σημερινών επιχειρήσεων για επιπλέον τερματικά λόγω της αύξησης των συναλλαγών και από την εγκατάσταση τερματικών σε επιχειρήσεις που σήμερα δεν έχουν συμπεριληφθεί στην υποχρεωτικότητα.

– Οι νέες καταναλωτικές ανάγκες συνήθως φέρνουν και νέες τεχνολογικές λύσεις. Έτσι, πολλοί κάνουν λόγο για μια νέα «εποχή» στον τομέα των πληρωμών. Ποιες τάσεις καταγράφονται στα POS; Πώς αυτά μπορούν να καταστούν πιο φιλικά προς τα κινητά τηλέφωνα. Πότε θα μπορούμε να πληρώνουμε, σκανάρωντας το smartphone πάνω από το POS;

H «νέα εποχή» είναι ήδη εδώ. Πλέον το 85% των συναλλαγών στα POS πραγματοποιούνται ανέπαφα. Εντός του 2020 έχει ξεκινήσει η χρήση κινητών (mobile wallets) για πληρωμές και οι συναλλαγές αυτές έχουν ραγδαία ανάπτυξη. Για τις συναλλαγές με κινητό δεν χρειάζεται ούτε καν η χρήση του PIN εφόσον ο καταναλωτής έχει ταυτοποιηθεί στο ίδιο το κινητό (π.χ. μέσω αναγνώρισης προσώπου, αποτυπώματος ή απλά και μόνο επειδή χρησιμοποιεί το smartwatch που φοράει). Όσο αυξάνεται η χρήση των κινητών για συναλλαγές τόσο αυξάνεται και η ευκολία για πραγματοποίηση συναλλαγών και τόσο θα αυξάνονται οι συναλλαγές. Είμαστε μπροστά σε μία ταχύτατη μετάβαση από την πλαστική κάρτα στο κινητό τηλέφωνο.

Επιπλέον, οι νέες γενιές των τερματικών POS βασίζονται στο λειτουργικό Android και αυτό ανοίγει έναν νέο κόσμο δυνατοτήτων. Μέχρι τώρα το τερματικό POS ήταν μια επιπλέον συσκευή για την πραγματοποίηση της τελικής πληρωμής στο ταμείο. Στο μέλλον το τερματικό POS θα γίνει ένα σημαντικό εργαλείο για μεγάλο φάσμα δραστηριοτήτων μέσω εξειδικευμένων εφαρμογών που θα λειτουργούν αυτόνομα ή σε συνεργασία μεταξύ τους. Η πλατφόρμα Cardlink POSsible που λανσάραμε φέτος στην Ελληνική αγορά είναι ένα δείγμα των εξελίξεων που έρχονται.

– Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει και η ανάπτυξη, έστω και καθυστερημένα, του κλάδου του e-commerce στην Ελλάδα. Ποιες προοπτικές διανοίγονται μέσω της μετάβασης από τον «παραδοσιακό» στον «ψηφιακό» καταναλωτή; Υπάρχει κάτι, το οποίο πρέπει να μας φοβίζει στις ηλεκτρονικές αγορές;

Ο ετήσιος ρυθμός ανάπτυξης των συναλλαγών e-commerce πριν την πανδημία ήταν της τάξεως του 25%-30%. Με την έλευση της πανδημίας ο ρυθμός επιταχύνθηκε στο 55%-60%. Για τον Νοέμβριο 2020 που παραδοσιακά έχει τις προσφορές γύρω από το Black Friday και φέτος είχε και τη συγκυρία του lockdown η αύξηση σε σχέση με πέρυσι είναι στο 121%. Τα νούμερα αυτά είναι από μόνα τους εντυπωσιακά. Είναι γεγονός ότι η Ελλάδα είχε καθυστερήσει στην αξιοποίηση του e-commerce και η πανδημία μας βρήκε να ξεκινάμε από πολύ χαμηλή βάση οπότε είναι εύκολο να κατανοήσει κανείς τις προκλήσεις στη διεκπεραίωση παραγγελιών που προκάλεσε η συγκυρία του Νοεμβρίου. Παρά ταύτα η προσαρμοστικότητα και η ευελιξία που έδειξαν οι Ελληνικές επιχειρήσεις στην υιοθέτηση πληρωμών εξ αποστάσεως είναι αξιοθαύμαστη.

Ένα άλλο χαρακτηριστικό των εξελίξεων που επιταχύνονται από την πανδημία είναι ότι δεν μιλάμε πλέον για μετάβαση από το φυσικό-παραδοσιακό στο ηλεκτρονικό-ψηφιακό εμπόριο. Στην πραγματικότητα υπάρχει μια σύγκλιση των δύο κόσμων που δημιουργεί μια νέα εμπειρία για τους πελάτες των επιχειρήσεων. Μέχρι τώρα οι πελάτες μπορούσαν να δουν προϊόντα σε ένα φυσικό κατάστημα και να κάνουν την τελική αγορά online αφού κάνουν τη σχετική έρευνα τιμών. To click away όσο και αν φαίνεται περίεργο είναι η ανάποδη πλευρά. Ο καταναλωτής επιλέγει ένα προϊόν online αλλά τελικά πραγματοποιεί τη συναλλαγή στο φυσικό κατάστημα προκειμένου να δει και να βεβαιωθεί για την αγορά του. Όταν λοιπόν με το καλό δεν θα έχουμε περιορισμούς, ο πελάτης θα μπορεί να μπει μέσα στο κατάστημα να ολοκληρώσει την αγορά που έχει κάνει οnline καθώς και να κάνει συμπληρωματικές αγορές.

Η Cardlink διαθέτει στις επιχειρήσεις μια πλήρη γκάμα υπηρεσιών για το e-commerce. Ένας σημαντικός σύμμαχος των επιχειρήσεων για “click away” αγορές είναι η υπηρεσία των payment links της Cardlink, που παρέχεται μέσω των συνεργαζόμενων τραπεζών Eurobank και Alpha Bank και που απευθύνεται σε επιχειρήσεις που δεν έχουν e-shop, αλλά θέλουν να δέχονται πληρωμές μέσω τηλεφώνου ή e-mail. Μέσω αυτής της λύσης μία επιχείρηση μπορεί να πραγματοποιεί ηλεκτρονικές συναλλαγές με οποιαδήποτε χρεωστική ή πιστωτική κάρτα μέσω ενός ειδικού link που αποστέλλεται στους πελάτες με μορφή μηνύματος σε e-email ή sms.

Τέλος, δεν πρέπει να μας φοβίζουν οι ηλεκτρονικές αγορές. Και εδώ η τεχνολογία έχει τις λύσεις. Μία από αυτές είναι η λεγόμενη ισχυρή ταυτοποίηση πελάτη (strong customer authentication) που φροντίζει για την ασφάλεια των συναλλαγών. Σε απλά λόγια για την πραγματοποίηση μιας συναλλαγής δεν χρειάζονται μόνο τα στοιχεία της κάρτας. Χρειάζεται και το κινητό τηλέφωνο του καταναλωτή το οποίο τον ταυτοποιεί είτε μέσω ενός notification που πρέπει να γίνει αποδεκτό από τον καταναλωτή είτε μέσω απλών εξαψήφιων κωδικών που πρέπει να χρησιμοποιηθούν για την ολοκλήρωση της συναλλαγής στο ηλεκτρονικό κατάστημα. Μια άλλη λύση για ηλεκτρονικά καταστήματα που επισκεπτόμαστε συχνά και έχουμε δημιουργήσει λογαριασμό είναι η αποθήκευση των στοιχείων πληρωμής και η αυτόματη ανάκτηση τους σε κάθε χρήση.

– Φυσικά, σ’ όλα τα παραπάνω σημαντικό ρόλο θα διαδραματίσουν και οι ευρύτερες εξελίξεις στην ελληνική οικονομία. Πώς μπορούν να βοηθήσουν στην επέκταση της χρήσης του πλαστικού χρήματος τόσο οι προοπτικές για ισχυρή ανάπτυξη τα επόμενα χρόνια, όσο και το ευρύ πρόγραμμα επενδύσεων του Ταμείου Ανάκαμψης; Υπάρχει κάποια συσχέτιση μεταξύ αυτών των παραγόντων;

Είναι βέβαιο ότι όταν η Ελληνική οικονομία επανέλθει στην ανάπτυξη οι συναλλαγές θα αυξηθούν περαιτέρω. Στην αρχή ανέφερα ότι ο αριθμός των συναλλαγών τον Σεπτέμβριο 2020 αυξήθηκε κατά 28% σε σχέση με τον προηγούμενο Σεπτέμβριο. Η συνολική αξία των συναλλαγών όμως μειώθηκε κατά 7% και αυτό είναι το αποτέλεσμα της ύφεσης που προκαλεί η πανδημία. Είναι προφανές ότι όταν και η αξία των συναλλαγών αρχίσει να αυξάνεται ένα μέρος της αύξησης αυτής θα εκδηλωθεί και σε επιπλέον συναλλαγές.

Η αύξηση των συναλλαγών όμως θα επιταχύνει και την ίδια την ανάπτυξη που τις έχει προκαλέσει. Είναι πλέον γνωστό ότι η αύξηση των ηλεκτρονικών συναλλαγών συνεισφέρει στην ανάπτυξη γιατί μειώνει την παραοικονομία και αυτό το έχουμε ήδη διαπιστώσει στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια.

Το Ταμείο Ανάκαμψης είναι μια τεράστια ευκαιρία για να επιταχυνθούν περαιτέρω οι διαρθρωτικές αλλαγές για τη βελτίωση της Ελληνικής Οικονομίας και την ανάπτυξή της σε τομείς που έχουν προοπτικές. Αρκεί τα χρήματα να αξιοποιηθούν σε υποδομές και παραγωγικές επενδύσεις που θα αποδώσουν σε βάθος χρόνου.

– Πέραν του οικονομικού παράγοντα, μία ακόμη παράμετρος, η οποία αν μη τι άλλο, επηρεάζει τον τομέα των πληρωμών, είναι και η ψηφιοποίηση. Δηλαδή η ολοένα και μεγαλύτερη χρήση ψηφιακών εργαλείων. Πώς αυτά τα εργαλεία μπορούν να κάνουν ευκολότερη τη ζωή του καταναλωτή και εν κατακλείδι, πώς αυτή η ψηφιοποίηση μπορεί να παράξει νέες ευκαιρίες για την ελληνική οικονομία;

Η ανάπτυξη έρχεται με συνδυασμό δύο τρόπων. Πρώτον, αυξάνοντας τους πόρους που διαθέτεις σε κάτι, δηλ. κεφάλαια, ανθρώπους κλπ. και δεύτερον αυξάνοντας την παραγωγικότητα των πόρων που ήδη έχεις. Η ψηφιοποίηση είναι ένα εργαλείο για να αυξηθεί η παραγωγικότητα. Αυξάνοντας την παραγωγικότητα μπορείς να κάνεις περισσότερα πράγματα στον ίδιο χρόνο και αν τα κάνεις σωστά τότε θα παράξεις περισσότερα και άρα θα μεγαλώσεις/αναπτυχθείς. Η ψηφιοποίηση λοιπόν θα απελευθερώσει χρόνο σε όλους και εφόσον ο επιπλέον χρόνος αξιοποιηθεί σωστά τότε θα πάμε μπροστά. Σημαντική προϋπόθεση είναι να κάνεις και τα σωστά πράγματα στον χρόνο που θα κερδίσεις και αυτό προϋποθέτει ανάπτυξη και καλλιέργεια δεξιοτήτων αναγκαίων στον σημερινό κόσμο.

Η πρόκληση για την Ελλάδα δεν είναι το ποια εργαλεία θα χρησιμοποιήσουμε για την ψηφιοποίηση. Είναι το πώς θα αξιοποιήσουμε τους ανθρώπους μας αφού γίνει η ψηφιοποίηση.

Από εκεί θα κριθεί το πόσο καλά θα ανταποκριθούμε στις προκλήσεις που υπάρχουν στον κόσμο σήμερα.

– Την ίδια ώρα, τα ψηφιακά εργαλεία συνοδεύονται και από την ανάδυση ενός νέου οικονομικού κλάδου, μεγάλων προοπτικών, αυτού του data analytics. Ποιες προοπτικές υπάρχουν για την Ελλάδα σ’ αυτόν τον πολλά υποσχόμενο τομέα, ιδίως μετά και τη σχετική επένδυση της Microsoft; Μπορούν να ακολουθήσουν κι άλλες τέτοιου είδους ξένες επενδύσεις. Ποιος είναι ο ρόλος των ελληνικών εταιρειών του κλάδου;

Έχει γραφτεί ότι τα δεδομένα στον 21ο αιώνα θα είναι αφορμή για εκρηκτική ανάπτυξη όπως το πετρέλαιο ήταν για τον 20o αιώνα. H τεχνητή νοημοσύνη, το “machine learning” και τα “big data” αποτελούν εργαλεία για την αξιοποίηση πληροφοριών και ευκαιρίες για ανάπτυξη των επιχειρήσεων ανεξαρτήτως μεγέθους σε όλους σχεδόν τους κλάδους. Το ενδιαφέρον είναι ότι πλέον πρόσβαση σε τέτοια εργαλεία έχουν και οι μικρότερες επιχειρήσεις μιας και τα εργαλεία αυτά είναι διαθέσιμα μέσω των υπολογιστικών «νεφών» (cloud computing) σε προσιτό κόστος. Η επένδυση της Microsoft στην Ελλάδα έχει μεγάλη αξία όχι τόσο ώς προς το άμεσο όφελος αλλά ως σύμβολο και ως πυξίδα για το τι πρέπει να κάνουμε ως χώρα. Και αυτό είναι να δημιουργήσουμε τις συνθήκες για την προσέλκυση και εκπαίδευση στελεχών που θα αξιοποιήσουν τις τεχνολογίες αυτές για την παραγωγή προστιθέμενης αξίας τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Επιπλέον, η πανδημία μας έδειξε, μέσω της τηλεργασίας, ότι μπορούμε να το κάνουμε αυτό από οποιοδήποτε σημείο στον πλανήτη, οπότε η ευκαιρία είναι μπροστά μας.

Εμείς, στην Cardlink έχουμε κάνει τα πρώτα βήματα μας στον τομέα “data analytics”. Χάρη στο μεγάλο δίκτυο πληρωμών που διαθέτουμε, αξιοποιούμε τα “big data” και έχουμε δημιουργήσει μία πρωτοποριακή web εφαρμογή, το Cardlink Pulse, που παρέχει στις επιχειρήσεις επεξεργασμένη γνώση για τους πελάτες τους, το κατάστημά τους, τον κλάδο τους, την περιοχή τους. Η γνώση αυτή είναι πολύτιμη για την εξαγωγή συμπερασμάτων και τη λήψη επιχειρηματικών αποφάσεων.